Peter de Ruyter en Klaas Jan Wardenaar
Duurzame energie is een actueel en veelbesproken onderwerp binnen de provincie Noord-Holland. Zo kreeg de ARO een plan voorgelegd voor de realisatie van een 25 ha groot zonnepark bij Oudendijk, in de gemeente Koggenland in West-Friesland. Hoe kan een dergelijke grootschalige ontwikkeling, die past binnen de duurzaamheidsambities van Noord-Holland, het beste worden ingepast in de omgeving?
En hoe ga je om met de landschappelijke inpassing van een grote nieuwe wegverbinding? De ARO besprak de verschillende alternatieven voor de Verbinding A8-A9, die de schakel moet gaan vormen tussen rijksweg A8 bij Westzaan en rijksweg A9 ter hoogte van Heemskerk en Uitgeest.
Peter de Ruyter en Klaas Jan Wardenaar gaan met elkaar in gesprek over beide plannen en de adviezen die de ARO hierover heeft uitgebracht.
- Zonnepark Oudendijk, gemeente Koggenland
- Verbinding A8-A9
Binnen de gemeente Koggenland bevindt zich in het gebied tussen de provinciale weg N247 en rijksweg A7, ten noorden van de Dorpsweg (Westfriese Omringdijk), het Windpark Oudendijk. Energiebedrijf Vattenfall is voornemens om binnen het ruimtebeslag van het windpark een zonnepark (PV-veld) aan te leggen van maximaal 25 ha. De zonnepanelen worden in lange rijen geplaatst met een maximale hoogte van 1,50 m (onder ooghoogte), waarbij wordt uitgegaan van een zuid-opstelling. Verder wordt het zonnepark voorzien van transformatoren en onderhoudspaden. Belangrijk is dat er al kabels liggen, waardoor een netaansluiting van de zonnepanelen gemakkelijk is te realiseren.
Op basis van de kwaliteiten van het landschap en de wensen van omwonenden zijn verschillende uitgangspunten opgesteld. Zo moet het uitzicht vanuit restaurant La Mère Anne op het zonneveld geminimaliseerd worden. De afstand tot bebouwing is minimaal 50 meter. Er hoeven geen nieuwe ontsluitingswegen aangelegd te worden ten behoeve van het zonnepark, omdat de reeds aanwezige ontsluiting vanuit het windpark ook voor het zonneveld kan worden gebruikt. De bestaande waterstructuur en verkaveling worden gerespecteerd, waardoor deze ook na 25 jaar (de maximale termijn voor het zonnepark) nog aanwezig zijn. Vanaf de N247 wordt het halfopen doorzicht behouden. Rietkragen schermen het zonnepark verder af. Vanaf de A7 is sprake van een weids uitzicht over het zonnepark. Ook hier komen rietkragen tussen weg en zonneveld. Achter het restaurant komt een nieuwe groene pleisterplaats, met een pad en een bruggetje. Een groene buffer/grondwal zorgt voor enige afscherming van de zonnecollectoren en beperkt de toegankelijkheid. Er komen geen hekwerken. Het doorzicht vanaf de Westfriese Omringdijk wordt behouden.
Plankaart (bron: presentatie landschappelijke inpassing in ARO-vergadering, gemeente Koggenland/NUON/croonenburo5/anteagroup, 4 oktober 2017)
Impressie van de zonneakker, gezien vanaf rijksweg A7 (bron: Stedenbouwkundig landschapsplan zonneveld Oudendijk, croonenburo5, juni 2017)
ARO advies (4 oktober 2017)
De ARO kan zich goed vinden in de locatie van de zonneakker en het uitgangspunt dat het sloten- en verkavelingspatroon intact blijft. Voordat de ARO een positief advies kan geven vraagt het planontwerp echter nog wel een ontwerpslag, zowel in de vorm van het totale terrein als in de gedetailleerdheid van de uitwerking. Een meer robuuste, eenduidige vorm en begrenzing is wenselijk, met name aan de westzijde. Gezorgd moet worden dat de rijen met zonnecollectoren goed op één lijn staan, ook al staan ze op verschillende kavels. De randen van het terrein zouden breder moeten (respectzone), zodat er ook meer ruimte ontstaat voor natuur en water. Verder adviseert de ARO om meer aandacht te besteden aan het beheer van het terrein onder en tussen de zonnecollectoren. De ARO vraagt ook om goed te kijken naar de hoek met het groen achter het restaurant, zowel wat betreft de inrichting als de beplantingskeuze.
Stand van zaken
De opmerkingen van de ARO zijn ter harte genomen. Er is inmiddels een nieuwe ontwerpslag gemaakt. Bij het uitkomen van het jaarverslag vindt nog overleg plaats tussen de provincie, de gemeente Koggenland en initiatiefnemer.
Peter de Ruyter
Landschapsarchitect
vast lid van de ARO-lid sinds juli 2016
Directeur van Bureau Peter de Ruyter landschapsarchitectuur
Aandachtsgebieden:actuele ruimtelijke vraagstukken op het raakvlak van stad, land en water, (economische) dynamiek in het landschap in relatie tot nieuwe landschappelijke kwaliteiten.
Klaas Jan Wardenaar
Ecoloog en landschapsarchitect
reservelid van de ARO sinds mei 2016
Mede-eigenaar landschapsarchitectenbureau SMARTLAND, lid van de Commissie MER en docent Academie van Bouwkunst Amsterdam en Technische Universiteit Delft.
Aandachtsgebieden:actuele vraagstukken met name gekoppeld aan klimaatverandering, zowel op klein schaalniveau (ruimtelijke inrichting en architectuur) als op groter schaalniveau (deltaprogramma, ruimtelijke adaptatie, kustverdediging, grootschalige natuurontwikkeling, integrale gebiedsontwikkeling), recreatie en toerisme.
Uit diverse studies blijkt dat sprake is van filevorming (congestie) op de route N203/N246 die door Krommenie en langs Assendelft loopt. De hoeveelheid verkeer en de congestie leiden tot leefbaarheidsproblemen in Krommenie en Assendelft. Rijk en regio hebben afgesproken dat de provincie Noord-Holland samen met de Vervoerregio Amsterdam en de gemeenten Zaanstad, Uitgeest, Heemskerk, Beverwijk en Velsen, de Verbinding A8-A9 oppakt. Het doel van project Verbinding A8-A9 is tweeledig: 1. het verbeteren van de bereikbaarheid tussen IJmond/Noord-Kennemerland en tussen Zaanstreek/Amsterdam anderzijds en 2. het verbeteren van de leefbaarheid in Krommenie-Assendelft, door het verminderen van het verkeer op de N203 en de N246.
In 2014 is de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) vastgesteld, waarin het onderzoek naar de Verbinding A8-A9 is afgebakend. Onderdeel van de NRD is de afweging welke alternatieven in studie te nemen. Na de NRD zijn zeven alternatieven onderzocht in een planMER (eerste fase). Eind 2016 is besloten om drie alternatieven verder uit te werken in een tweede fase van de planMER:
- Nul-plusalternatief;
- Heemskerkalternatief;
- Golfbaanalternatief (mede op verzoek van de Commissie m.e.r).
De planMER fase is bedoeld om te komen tot een voorkeursalternatief. Het onderzoek is er daarbij op gericht om het onderscheid tussen alternatieven in beeld te brengen. Op advies van de Commissie m.e.r. zijn eerst de ontwerpen van de drie alternatieven uitgewerkt. Op voorhand is daarbij rekening gehouden met een aantal inpassingsmaatregelen en mitigerende maatregelen. Het betreft dan ook optimaliseerde ontwerpen, die voor de fase van besluitvorming aanzienlijk verder zijn gedetailleerd dan gebruikelijk is. Een belangrijk aandachtspunt en punt van discussie bij het Heemskerkalternatief en het Golfbaanalternatief is de doorsnijding van de Stelling van Amsterdam.
Overzicht van de drie overgebleven alternatieven (bron: presentatie ARO, projectorganisatie Verbinding A8-A9, 4 oktober 2017)
Impressie Heemskerkalternatief ter hoogte van de kruising met de Stelling van Amsterdam/Kilzone (bron: Ontwerpboek 3 maart 2017 Heemskerkalternatief, BoschSlabbers)
Impressie Golfbaanalternatief ter hoogte van de kruising met de Stelling van Amsterdam/Golfbaan (bron: Ontwerpboek 3 maart 2017 Golfbaanalternatief, BoschSlabbers)
ARO advies (4 oktober 2017)
Het Nul-plusalternatief is niet uitgebreid besproken. Er zijn misschien nog wel ruimtelijke mogelijkheden om dit alternatief beter in te passen, maar de vraag is of er wel sprake is van een haalbaar alternatief. Op basis van ruimtelijke kwaliteit en inpassing komt het Heemskerkalternatief er sterk uit, vooral omdat de maatregelen in de Stellingzone goed zijn uitgewerkt. De ARO doet een aantal suggesties om het ontwerp van dit alternatief nog wat aan te scherpen. De relatie met het Oer-IJ zou ter hoogte van de aansluiting nog beter tot uiting kunnen komen door rond de aansluiting op de A9 meer water of riet toe te passen.
Bij het Golfbaanalternatief ziet de ARO kansen voor een betere inpassing ter hoogte van de golfbaan. Hier is nog een verdere uitwerking nodig, waarbij ook de inrichting van de omgeving wordt meegenomen en de Stelling meer wordt ontzien en waar mogelijk wordt versterkt. Het verplaatsen van de Golfbaan zou een aanzienlijke verbetering betekenen van de kwaliteit van de Stelling. Met een betere inpassing kun je dit alternatief beter voor het voetlicht brengen en sta je sterker in de afweging.
Stand van zaken
Gedeputeerde Staten (GS) zouden aanvankelijk in december 2017 een uitspraak doen over het definitieve voorkeursalternatief, op basis van de zienswijzen uit de omgeving (aan de hand van een Nota van Beantwoording) en de adviezen van de Commissie m.e.r., ICOMOS (het adviesorgaan van UNESCO) en de ARO. De Commissie m.e.r. heeft een positief advies uitgebracht. Na een werkbezoek aan het studiegebied kwam ICOMOS tot de conclusie geen van de mogelijke alternatieven te kunnen ondersteunen.
GS gaan in overleg met de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Infrastructuur en Waterstaat (IenW) een landschapsplan maken om de verbinding tussen de A8 en de A9 zo goed mogelijk in te passen in het UNESCO Werelderfgoed de Stelling van Amsterdam. Bij een inpassing wil de provincie de waarde van het UNESCO Werelderfgoed de Stelling van Amsterdam zo goed mogelijk behouden en op verschillende plekken herstellen. In dit landschapsplan worden de eerdere richtinggevende aanbevelingen van ICOMOS, over herstel van de Stelling van Amsterdam en inpassing van een verbinding, meegenomen. Om het landschapsplan te kunnen opstellen, moeten GS zomer 2018 over een voorkeursalternatief voor de verbindingsweg besluiten. Hierna volgt een go/no-go besluit bij zowel de provincie Noord-Holland als bij het ministerie van OCW, waarna het voorkeursalternatief verder wordt uitgewerkt in een Provinciaal Inpassingsplan (PIP).
